Türkiye günlerdir kara para akladıkları gerekçesi ile sosyal medya fenomenlerine düzenlenen soruşturmaları konuşuyor.
Tümcedeki anahtar sözcük kara paradır.
Peki! Kara para ne demektir?
Ya da paranın grisi-karası var mıdır?
Buna az sonra değineceğim…
Kara para konusunu bir köşe yazısına sığdırabilmek pek olası değildir.
Bu nedenle birkaç yazı daha yazmam gerekecek.
Bu noktada öncelikle fenomen sözcüğü üzerinde durmak isterim.
Fenomen ne demektir?
Fenomen sözcüğünün Türkçe karşılığı var mıdır?
Fenomen; dilimize Fransızcadan geçmiş bir sözcük olup, değerleri ve düşünceleri akranlarından, çevresinden ya da toplumdaki diğer kişilerden daha değerli insan anlamına gelmektedir.
Sözcüğün Türkçemizdeki karşılığı görüngü sözcüğüdür. Ancak bazı kişiler dilimizde karşılığı olan görüngü sözcüğünü kullanmak yerine her nedense fenomen sözcüğünü kullanmayı tercih etmekte.
Ben ise bu yazımda Türk Dil Kurumu’nun Türkçemizi yabancı kökenli sözcüklerden arındırma çabalarına katkıda bulunmak amacıyla fenomen sözcüğü yerine görüngü sözcüğünü kullandım.
Bu yazımı yazarken de bilgisayarımın yazılım dizgesi bana yabancı kökenli fenomen sözcüğü yerine görüngü sözcüğünü kullanabileceğim uyarısında bulundu.
Alışkanlıkları terk etmek pek kolay değildir.
Bu nedenle görüngü sözcüğünü kullanmak başlangıçta benimsenmeyebilir.
Ancak doğru olanı yapmak her zaman en uygun davranış biçimidir.
Başlangıçta yadırgadığımız pek çok şeyi zaman içinde kabulleniyoruz.
Görüngü sözcüğünün kullanımı da yaygınlaştıkça benimsenecektir.
Ana konumuza dönecek olursam…
Yetkililer görev başında
Ülkemizde de işyeri bulunan Dilan Polat ve Engin Polat çifti ile başlayan soruşturma diğer görüngüleri de kapsayacak şekilde genişletildi.
Sosyal medya görüngüsü adı altında kara para aklayan ve vergi kaçıran bu kişilere yönelik TC Hazine ve Maliye Bakanlığı özel ekip kurdu.
Dilan Polat ve Engin Polat çiftinin kara para akladığına ilişkin kuşkuların ortaya çıkması üzerine Mali Suçları Araştırma Kurulu kısaca MASAK devreye girdi.
Türkiye’de yürürlükte alan mevzuata göre kara para ile ilgili herhangi bir kuşku ortaya çıktığında MASAK devreye girmekte.
Vergi müfettişleri, vergi kayıp ve kaçağını incelerken, MASAK uzmanları da suç gelirlerinin aklanması boyutuyla inceleme yapıyor.
İlk incelemeler sonucu sosyal medya üzerinden gelir elde eden ve vergi yükümlülüğünü tam olarak yerine getirmeyen 3 binin üzerinde vergi yükümlüsünün saptandığı açıklandı.
Kara para
Kara para yasa dışı faaliyetlerden elde edilen para olarak tanımlanmakta.
Kara paranın aklanması ise yasa dışı iş ve işlemlerden elde edilen gelire, yasal bir görünüm kazandırmak için bilinçli bir şekilde suç gelirinin kaynağının gizlenmesi faaliyetidir.
Kara para kavramına suçtan elde edilmiş para dışındaki taşınır ve taşınmaz mallarla birlikte senet türü her türlü maddi menfaat de girmektedir.
Ekonomi yazınında kirli para olarak da ifade edilen kara para daha çok uyuşturucu kaçakçılığı, silah kaçakçılığı, fuhuş ve insan ticareti gibi suçlar neticesinde elde edilir.
Kara paranın tarihi incelendiğinde M.Ö 2000’li yıllara kadar uzandığı görülmekte.
Bu dönemde Çinli tüccarların kara para aklama faaliyetine benzer biçimde işlemler yaptıkları saptandı.
Ancak kara para aklama faaliyetinin bir kavram olarak ekonomi yazınına girişi ve mücadele edilmesi gereken bir sorun olarak algılanması 1970’li yıllarda gerçekleşti.
Suçtan sağlanan gelir olan kara para ve kara para aklaması ülkelerin ekonomik ve sosyal yapıları ile ekonomi politikalarına büyük zararlar vermektedir.
Ayrıca ülkelerin mali yapılarında yıkıma yol açarak, ülkedeki iş kolları arasında rekabeti bozmakta ve haksız kazanç sağlanmasına neden olmaktadır.
Kara para sözcüğünün diğer dillerdeki karşılığı
Kara para farklı dillerde farklı sözcüklerle ifade edilmektedir.
Kara para sözcüğüne karşılık İngilizce de kirli para (dark money) sözcüğü kullanılmaktadır.
Fransızca da ise kara para (L’argent nole) ve kirli para (L’argent sale) sözcükleri kullanılır.
Ayrıca hem İngilizce hem de Fransızca da yasa dışı para sözcüğü de kullanılmaktadır.
Bununla yasa dışı ekonomi ve kara ekonomi ile yasadışı faaliyetler sonucunda elde edilen kazançlar anlatılmaktadır.
Uluslar arası sözleşmelerde kara para yerine suç geliri sözcüğü kullanılmaktadır.
Yine uluslararası yazında yasa dışı gelir ve yasa dışı kazanç sözcükleri kullanılır.
Kendi hukukumuzda 4/2008 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Yasası’nda suç geliri sözcüğü kullanılmıştır.
Bunun yanında Türkiye de 4208 sayılı Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’da kara para sözcüğü kullanılmıştır.
5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunda ise suç geliri sözcüğü kullanılmıştır.
Mali Eylem Görev Gücü (FATH)
Kara paranın aklanması kapsamının dışındaki suçlardan elde edilen para, gri para (gray money) olarak tanımlanır.
Ekonomi yazınına göre yasal olmasına karşın kayıt dışı olan ekonomik faaliyetler kara para adıyla değil gri para olarak adlandırılmaktadır.
Kamuoyunda sıklıkla kullanılan gri liste sözcüğü ise, kara para aklama, yayılma ve terörizmin finansmanına karşı yeterli güvenceye sahip olmayan ülkelerin ilan edildiği küresel listedir.
Temmuz 1989’da Paris’te yapılan G7 zirvesi tarafından kurulan, Mali Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force-FATF) küresel bir kara para aklama ve terörün finansmanı gözlemcisidir.
FATF, yasa dışı faaliyetleri ve topluma zarar vermeyi önlemek adına standartlar belirlemektedir.
FATF, kara ve gri liste olarak iki liste hazırlamakta. Kara listede Kuzey Kore, İran ve Myanmaryer alırken gri listede aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 20 ülke yer almakta.
Türkiye’nin gri listeden çıkabilmesi için FATF’nin eylem planında öngördüğü kripto varlıklara ilişkin yasal düzenlemenin meclisten çıkarılması gerekmektedir.
(devam edecek)
Yorumlar kapalı.