Kanser ile mücadelede

erken teşhisin önemi
 

   Kanser hastalığı, erken tanı ve uygun tedavi ile yaşam şansı yüksek olan bir hastalıktır. Kanser hastalığı ile başarılı bir mücadelede dört önemli basamaktan birisini oluşturan “erken tanı ve tarama hizmetleri”, kanser hastalığının erken tanınması ve tedavi şansının kişiye kazandırılması amacıyla, erken tanısı mümkün olan kanser türleri yönünden sağlıklı bireylerin çeşitli muayene ve görüntüleme yöntemleriyle taramalarının yapılmasıdır. Kanser hastalığının tedavisindeki başarı, hastalığın erken tanınmasında gizlidir. Burada da hastalık konusunda bilinçlendirme çalışmalarının ve erken tanı hizmetlerinin sürekliliği önemli rol oynamaktadır.
 

Risk faktörleri nelerdir?

   Diğer kanser türlerinde olduğu gibi kalın bağırsak (kolorektal) kanserlerinin oluşumunda da genetik ve çevresel faktörlerin birlikte rol oynadığı ve bazı faktörlerin hastalığın ortaya çıkma riskini önemli derecede artırdığı gösterilmiştir. Bu kapsamda, kalın bağırsak (kolorektal) kanserlerinin genel olarak oluşum riskini artıran tüm risk faktörleri arasında yaş, cinsiyet, kişinin genetik yapısı, ailede (birinci ve ikinci derecede akrabalar) kalın bağırsak kanseri hikayesi olması, ailede (birinci ve ikinci derecede akrabalar) kalın bağırsak polibi hikayesi olması, hastada kalın bağırsak poliplerinin olması, hastanın daha önce kalın bağırsak kanseri nedeni ile ameliyat olmuş olması, ülseratif kolit gibi iltihabi bağırsak hastalığı hikayesinin olması, özellikle meme ve uterus (rahim) kanseri gibi diğer organların kanser hikayesinin olması, sağlıksız beslenme alışkanlıkları, hareketsiz yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıkları dışındaki diğer günlük alışkanlıklar yer almaktadır.
 

Bağırsak kanseri fark edilebilir mi?

   Kanser hastalığı tüm vücudun hastalığı olup, köken aldığı doku ve organlara göre belirti ve bulguları farklılıklar göstermektedir. Bu bakımdan, bağırsak yapısını oluşturan hücrelerden köken alan “bağırsak kanseri”nin belirtileri de diğer organ kanserlerine göre farklılıklar göstermekte ve kendine özgü bazı belirtileri bulunmaktadır. Bağırsak (kolorektal) kanserlerinde belirtiler kitlenin kalın bağırsakta yerleştiği yere göre değişiklikler göstermektedir.
  

Önemli belirtiler

   Kitle yapan diğer kanser türlerinde olduğu gibi bağırsak (kolorektal) kanserlerinin en sıklıkla görülen belirtisi dışkılama alışkanlıklarındaki değişikliklerdir. Bağırsak alışkanlıkları içerisindeki değişikliklerde sıklıkla nedensiz ve uzun süreli kabızlık, ishal veya kabızlık – ishal tarzındaki değişiklikler görülmektedir.
   Bağırsak (kolorektal) kanserlerinde ikinci sıklıkla bildirilen şikayet kanama veya kanamalı dışkılamadır. Kanama, dışkı yapısında belirgin veya gizli olabilmektedir. Kanama parlak kırmızı, mor, mahun (kırmızıya yakın kahverengi) veya siyah katran şeklindedir. Kanamalara bağlı olarak gelişen anemi (kansızlık) bulgusu da bağırsak kanserlerinin bir diğer belirtisidir. Özellikle sabah ishallerinin olması, sümüksü şekilde rektal akıntı olması, dışkı ve kan ile birlikte görülmesi de dikkat edilmesi gereken belirtiler içerisinde yer almaktadır. Dışkılama duygusu ile tuvalete giden hastanın bütün çabalarına rağmen dışkılayamaması, yani hiçbir şekilde dışkı çıkaramaması da bir diğer önemli belirtidir. Bunun dışında dışkılamanın olmasına rağmen kişinin tam boşalamama duygusu ve sık sık tuvalete gitme ihtiyacının olması da ayrıca dikkat edilmesi gereken belirtiler arasında yer almaktadır. Dışkı çapındaki değişikliklere bağlı olarak özellikle dışkı kitlesinin çapında küçülme sonucu kalem veya şerit şeklinde dışkı şeklinin oluşması, kramp tarzında ve sürekli gelişen karın ağrıları, iştahsızlık, hazımsızlık, yemek sonrası şişkinlik ve ishal atakları sonucunda kilo kaybı gibi önemli belirti ve bulgular üzerinde durulması gerekmektedir.

   Önemli bir noktayı bir kez daha vurgulamakta yarar vardır ki, yukarıda belirttiğim bu tür belirtiler bağırsak kanserinin belirtileri olabileceği gibi başka hastalıklarda da görülebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenden dolayı, bu tür belirtiler görüldüğü zaman, hiç vakit kaybetmeden konuyla ilgili bir doktora başvurulması sağlık açısından büyük önem arz etmektedir.
   Uzun sürede yavaş gelişen, büyüyen ve bu nedenle karakteristik belirti ve bulguları genellikle geç dönemde ortaya çıkan bağırsak (kolorektal) kanserlerinde “erken tanı” çok önemlidir. Sağlıklı ve uzun yaşam süresi sağlamanın anahtarı da hastalığın “erken tanı”sında gizlidir!…

“Mart ayı, Bağırsak (Kolorektal) Kanserleri Farkındalık Ayı”…

Kanser hastalığı, tüm dünyada giderek artış gösteren önemli bir halk sağlığı problemidir. Küresel kanser vakalarıyla ilgili olarak Dünya Sağlık Örgütü nün 15 Aralık 2020 tarihinde yayınladığı verilere göre, dünyada 2020 yılında 19.3 milyon yeni kanser vakası tespit edildiği bildirilmiştir. Bu rakamın 2040 yılında dünya genelinde yaklaşık 28.4 milyon yeni kanser vakasına ulaşacağı öngörülmektedir. Kanser hastalığından olan yaşam kayıplarında ise 10 milyon kişinin kanser nedeniyle gerçekleşen hastalıktan ölümler olarak bildirilmiştir. Yapılan istatistiki çalışmalarda her 5 kişiden 1’inin yaşamının bir döneminde kanser tanısı aldığı, her 8 erkekten ve her 11 kadından 1’inin ise kanser hastalığına bağlı olarak yaşamını yitirdiği de ayrıca belirtilmektedir. Dünya çapında, kanser teşhisi konduktan sonraki 5 yıl içerisinde hayatta olan toplam kanser hastası sayısının 50,6 milyon olduğu bildirilmektedir. Kanserden olan ölümlerin %70 i az ve orta gelirli ülkelerdendir. Dünyada en sıklıkla görülen kanser vakalarının 1/3 den fazlası önlenebilmektedir. Diğer 1/3 ise erken teşhis ile erken tespit edildiği takdirde tedavi edilebilmektedir. Doğru stratejilerle kanserden koruma, erken teşhis ve tedaviye erişim konularındaki yatırımlarla yılda 3.7 milyon yaşam kurtarılabilmektedir.
 

Dünyada en sıklıkla görülen kanser türleri
Dünya genelinde en sıklıkla görülen ilk 5 kanser türü sırasıyla; Meme kanseri, Akciğer Kanseri, Kolorektal Kanserler, Prostat Kanseri ve Mide Kanseridir. Dünya genelinde yaşam kayıplarına en sıklıkla sebebiyet veren kanser türleri sırasıyla; Akciğer Kanseri, Kolorektal Kanserler, Karaciğer Kanseri, Mide Kanseri ve Meme Kanseri dir. Kadınlar arasında en sıklıkla görülen kanser türleri sırasıyla; Meme Kanseri, Kolorektal Kanserler, Akciğer Kanseri, Rahim Ağzı Kanseri ve Tiroid Kanseri dir. Erkekler arasında en sıklıkla görülen kanser türleri sırasıyla; Akciğer Kanseri, Prostat Kanseri, Kolorektal Kanserler, Mide Kanseri ve Karaciğer Kanseridir.
 

Bağırsak (Kolorektal) Kanseri
Sindirim sisteminin son kısmını oluşturan kalın bağırsakta gelişen kanserler genel olarak “bağırsak (kolorektal) kanserler” olarak adlandırılırlar.

Bağırsak kanseri risk faktörleri nelerdir?
Bağırsak (kolorektal) kanserlerinin oluşumunda yaş, cinsiyet, kişinin genetik yapısı, ailede (birinci ve ikinci derecede akrabalar) kalın bağırsak kanseri hikayesi olması, ailede (birinci ve ikinci derecede akrabalar) kalın bağırsak polibi hikayesi olması, hastada kalın bağırsak poliplerinin olması, hastanın daha önce kalın bağırsak kanseri nedeni ile ameliyat olmuş olması, ülseratif kolit gibi iltihabi bağırsak hastalığı hikayesinin olması, özellikle meme ve uterus (rahim) kanseri gibi diğer organların kanser hikayesinin olması, kişinin duygusal kişilik yapısı, stres, sağlıksız beslenme alışkanlıkları, hareketsiz yaşam tarzı, kilo fazlalığı ve beslenme alışkanlıkları dışındaki diğer günlük alışkanlıklar, sigara, diğer tütün mamülleri ve alkol kullanımı gibi nedenler yer almaktadır.
 

Bağırsak kanserinin önemli belirtileri nelerdir?
Bağırsak (kolorektal) kanserlerinin en sıklıkla görülen belirtisi dışkılama alışkanlıklarındaki değişikliklerdir. Sıklıkla nedensiz ve uzun süreli kabızlık, ishal veya kabızlık – ishal tarzındaki kanama veya kanamalı dışkılamadır. Bağırsak (kolorektal) kanserlerinde ikinci sıklıkla bildirilen şikayet. Kanama, dışkı yapısında belirgin veya gizli olabilmektedir. Kanama parlak kırmızı, mor, mahun (kırmızıya yakın kahverengi) veya siyah katran şeklindedir. Kanamalara bağlı olarak gelişen anemi (kansızlık) bulgusu da bağırsak kanserlerinin bir diğer belirtisidir. Özellikle sabah ishallerinin olması, sümüksü şekilde rektal akıntı olması, dışkı ve kan ile birlikte görülmesi de dikkat edilmesi gereken belirtiler içerisinde yer almaktadır. Dışkılama duygusu ile tuvalete giden hastanın bütün çabalarına rağmen dışkılayamaması, yani hiçbir şekilde dışkı çıkaramaması da bir diğer önemli belirtidir. Bunun dışında dışkılamanın olmasına rağmen kişinin tam boşalamama duygusu ve sık sık tuvalete gitme ihtiyacının olması da ayrıca dikkat edilmesi gereken belirtiler arasında yer almaktadır. Dışkı çapındaki değişikliklere bağlı olarak özellikle dışkı kitlesinin çapında küçülme sonucu kalem veya şerit şeklinde dışkı şeklinin oluşması, kramp tarzında ve sürekli gelişen karın ağrıları, iştahsızlık, hazımsızlık, yemek sonrası şişkinlik ve ishal atakları sonucunda kilo kaybı gibi önemli belirti ve bulgular üzerinde durulması gerekmektedir. Önemli bir noktayı bir kez daha vurgulamakta yarar vardır ki, yukarıda belirttiğim bu tür belirtiler bağırsak kanserinin belirtileri olabileceği gibi başka hastalıklarda da görülebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenden dolayı, bu tür belirtiler görüldüğü zaman, hiç vakit kaybetmeden konuyla ilgili bir doktora başvurulması sağlık açısından büyük önem arz etmektedir.
 

“Bağırsak kanseri” ile mücadelede erken teşhis önemli
Bağırsak kanseri, yüksek oranda korunulabilen, erken teşhis ve uygun tedavi ile sağlıklı yaşam şansı yüksek olan bir kanser türüdür. Bağırsak kanserinin tedavisindeki başarı, hastalığın erken tanınmasında gizlidir. Burada da önemli olan nokta hastalık konusunda kişilerin bilinçli olması, hastalıktan korunmaya yönelik sağlıklı yaşam alışkanlıklarının kazanılması, şikayetlerin geciktirilmeden çözümlenmesi, erken tanı hizmetlerinden bilinçli bir şekilde faydalanılması ve tarama hizmetlerinin sürekliliği önemli rol oynamaktadır.