Her hastalıkta olduğu gibi sağlığımızı bozan her durum yaşam kalitemizi de bozmaktadır. Fakat hayatı tehdit eden hastalıklar kişilerin yaşama haklarını ellerinden alabilmektedirler. Hızlı ve sinsi ilerleyen kanser hastalığı da bu gruptaki önemli bir hastalıktır. Tedavi şansı ancak hastalık erken tanındığı zaman mümkün olan kanser hastalığında kişilerin bilgili olması gerekmektedir!…
Kanser beraberinde getirdiği sağlık sorunlarının yanı sıra, maddi ve manevi yönden uzun süreli ve her yönlü mücadele gerektiren bir hastalıktır. Her yıl tüm dünyada 18.1 milyon kişinin yeni tanı aldığı ve 9,6 milyon kişinin de yaşam kaybına sebep olduğu bir hastalık olan kanser hastalığı; yaş, cinsiyet, dil, din, ırk ayırımı yapmaksızın tüm insanları her yönüyle etkilemektedir.
Günümüz kanser verilerine baktığımız zaman, kanser hastalığına karşı artık evrensel ve bilimsel doğrular ışığında daha sistemli ve daha organize bir mücadeleye ihtiyaç duyulduğu muhakkaktır.
Kanser hastalığı ile mücadele kişilere olan yükü gibi tüm topluma da bir yük getirmektedir. Hayat kayıplarının önlenememesi manevi yanın derinliği toplumlarda onarılması güç yaralar açabilmektedir. Temelde kanser hastalığı kişinin hastalığı olmanın yanında toplumların da önemli bir sorunudur. Bu sebeple birçok toplumda sivil toplum örgütleri vücut bulmaktadır. Dayanışma yolları aranmaktadır. Birliktelik yaratılmaktadır.
Devletlere ise daha farklı yönlerden yük getirmektedir kanser hastalığı… Sağlık sistemlerinin kalitesini gösteren kanserden olan ölüm oranlarının azaltılması, kanser ile mücadelenin çağdaş durumlarda uygulanmasının sağlanması devletlere düşen görevlerdir. Fakat ciddi boyutta zor ve organizasyon isteyen konulardır.
Kanser hastalığı ile olan mücadele de sistematik bir yol izlenmesi gereklidir. Çağdaş ve sistematik olamayan tercihler hastanın yaşam sansını azaltmaktadır. Başarı oranını en fazla etkileyen bu mücadelenin çağdaş, sistematik ve kaliteli olmasıdır. Kanser hastalığını diğer hastalıklardan ayıran da bu yöndür.
Kanser hastalığıyla mücadelede dört önemli mücadele basamağı bulunmaktadır. Bu mücadele basamaklarından ilki “kanser epidemiyolojik haritası” nın oluşum temelini oluşturan “kanser kayıt sistemi” dir. Bu nedenden dolayı, tüm sağlık sektörünün kalitesi için vazgeçilmez olan kayıt sistemi ile elde edilen istatistikî verilerin hassas, güvenilir ve işlenebilir düzeyde olması gerekmektedir. Toplumların sağlık düzeyini gösteren, sağlık sektörünün kalitesini belirleyen, kayıt birimlerinin gücü olduğu tartışmasızdır. Kanser hastalığı ile mücadelede kayıtçılığın önemini ve vazgeçilmezliğini bir kez daha vurgulamak isterim. Ülkelerin kanser hastalığı ile mücadelede bir yol haritası, geceyi aydınlatan bir far ışığıdır kanser kayıt sistemi…Bir anlamda karne….. Kanser hastalığı ile mücadelede karşı karşıya kalınan problemin düzeyinin belirlenebilmesinde ülkedeki kanser sıklığının, dağılımının ve yoğunluğunun bilinmesi gerekmektedir. Hastalığın görülme (insidans) oranlarının bilinmesi yanında bölgesel yoğunluklarının (prevalans) saptanabilir olması, bir halk sağlığı problemi olan kanser hastalığına karşı mücadelede elde edilen epidemiyolojik bir karnedir. Bu karne, kanserojen maddeler, çevre, hava, su kirliliği gibi etmenler ile halk sağlığı boyutunca mücadele edebilmenin temel gerekliliğidir. Halk sağlığı boyutunca önemi tartışmasız olan kanser hastalığı ile mücadelede ülkede yapılan çalışmaların başarı düzeyleri ise kanser hastalığından olan ölüm oranlarının (sürvival) elde edilmesi ile belirlenir.
Kanser kayıt çalışmalarının yapıldığı bir çatı olan “Kanser Kayıt Merkez”leri, kanser kontrolünün merkezi sinir sistemidir. Kanser Kayıt Merkezleri tanımlanmış bir nüfusta kanser hastalığı görülüşü ile ilgili istatistikler üretebilmek için bütün kanser olguları hakkında bilgi toplayarak bu bilgiyi sınıflamak ve toplum üzerindeki kanser etkilerini değerlendirip kontrol edebilecek önemli bir çatıdır. Sağlıklı kanser kayıtçılığında, hasta kayıtlarının toplanmasında yasal altyapı ve kanser hastalığının bildirimi zorunlu hastalık haline getirilmesi vazgeçilmez unsurdur. Kanser Kayıt Merkezi’nde, demografik ve tıbbi verileri toplama metotlarını yürütebilecek bilgi birikimi eğitimli personel ve teknik donanıma ihtiyaç duyulmaktadır.
Veri toplama yöntemi
Kanser kayıt çalışmalarında iki çeşit veri toplama yöntemi vardır.
a. Aktif veri toplama yöntemi
b. Pasif veri toplama yöntemi
Her iki veri toplama yöntemiyle toplanan verilerin elektronik ortamda değerlendirilmesi sonucu elde edilecek bilgiler, kanser mücadelesine yön veren en önemli unsurlardır. Bu amaçla, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve ileri gelen kanser kuruluşları kanser kayıtçılığında özel bilgisayar programları oluşturarak (CAN-REG programı) tüm dünya ülkelerinin ayni programla birbirleri ile daha kolay iletişim halinde olmaları sağlanmış ve kanser kayıtçılığında ayni dili konuşuyor hale gelinmiştir. ICD-O gibi sınıflamaların uluslararası standardizasyonda önemi büyüktür.
Kanser hastalığıyla mücadelenin ilk ve önemli basamaklarından birisi olan kanser kayıtçılığının sağlıklı yürütülmesi neticesinde, epidemiyolojik araştırmalar, sağlık hizmetlerinin planlanması, koruyucu hekimlik çalışmalarının geliştirilmesi, hasta bakım hizmetlerinin geliştirilmesi, yaşam sürelerinin tespiti ve ülke kaynaklarının buna göre planlanması, sağlık taramalarının çağdaş bir biçimde planlanıp yürütülebilmesi mümkün olmaktadır.
Kaliteli veri toplama ve veri analizi neticesinde, tanımlanmış bir coğrafi alanda oturanlar arasında bir takvim yılı boyunca tanı almış toplam yeni kanser olgusu sayısı yani kanser insidansı elde edilebilir. Ayni zamanda bölgelere göre kanser tiplerinin dağılımı ve kanser yoğunluğunun türlere göre belirlenmesi yani kanser prevalansı oranları da sağlık hizmetlerinin planlanmasında en önemli unsuru oluşturur. Olası etiyolojik faktörlerin saptanması, gruplar, toplumlar ve ülkeler arası vaka karşılaştırmaları, olgu kontrol çalışmaları, zaman eğrileri ve kohort çalışmaları elde etmek mümkün olur. Kanser kayıt sisteminin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi neticesinde elde edilen bu bilgilerin tümü devletlerin bu hastalıkla olan mücadelede yapacakları öncelikli yatırımlar ve harcamaların denetlenebilmesine olanak sağladığı gibi kaliteli çağdaş mücadelenin imkanını sağlar.
Değerli okurlarım, bugünkü konuma son vermeden önce bir kez daha vurgulamak istiyorum ki, kaliteli sağlık yönetimi ancak iyi bir kayıt sistemi ile mümkün olabilmektedir. Kanser hastalığı ile mücadelede kanser kayıtçılığı en büyük temeldir. Kanser hastalığıyla mücadelede ancak, ulusal temelde oluşturulacak başarılı kanser kayıt sistemleri ile çağdaş düzey yakalanmış olunacaktır. Son olarak bir kez daha önemle vurgulamak istiyorum ki, başarılı bir “Kanser Mücadelesi” ancak başarıyla uygulanan bir “Kanser Kayıt Sistemi” temelinde gerçekleşebilir.
Yorumlar kapalı.