Mış… Kıbrıs Ulusu!

Ulus ve ulusçuluk, insanlığa modern çağların bir hediyesidirler. Ulus Devlet kavramı olmadan da düşünülemez… Bazen ulus topluma bir devlet hediye eder, bazense devlet ulusu üretir. Massimo D’Azzeglio’nun lâfı ünlüdür: “İtalya’yı kurduk! Şimdi ona bir de İtalyan Ulusu kurmamız gerek.”
20.yy’ın belki de en çok konuşulan, ama üzerinde herkesin kabul ettiği ortak bir tanım bulunmayan kavramı, Ulus’tur.
Bu, kavram “millet” değildir. Osmanlı’da da millet kavramı vardı ama bugün “cemaat” dediğimizin karşılığı idi… “Müslüman Milleti, Ortodoks Milleti, Gregoryen Milleti ve Çıfıt Milleti… Önce bunu söyleyelim…
Peki, nedir bu?
Antropolji’ye göre, aileden büyük hiçbir insan topluluğu, kan bağı ile belirlenmez! Ailenin bir üstündeki toplumsal birlikteliğe Gens, deniliyor. Onun üstünde Klân, onun da üstünde Tribue (kabile, aşiret) bulunur… Sosyal antropolojinin babası Morgan, tümünü de oluşturanın, kan bağı değil, irade birliği olduğunu yazıyor! Adam mirasını hayırsız oğluna değil, daha çok güvendiği damadına bırakabiliyor. Soyadı ile beraber…
Aşiretlerin toplam birliğine Ethnos deniyor. Afakî konuşmalarda kan bağına dayandırılır ama aslında politik bir irade birliğidir.
Temuçin’in Moğollar’ı, Mete’nin Göktürkler’i nasıl topladığını düşünün, biliyorsanız. Bilmiyorsanız, okuyup öğrenin. Başka soydan gelen bazı aşiretler katılırken, aynı soydan geldiği varsayılan bazı aşiretler de o etnik birliğe katılmamıştır. Orhun Anıtları’nda “Türkişler’i okladım, karılarını aldım” yazıyor… Oğuz da Türk, Türkeşler de Türk…
Her örnekte de aynıdır. Yer olsa, İngiltere’ye geçen Normanlar’ın nasıl İngiliz olduğunu, Fransa’da kalıp da Fransız kalmış amcalarıyla nasıl miras kavgası yapıp yüz yıl savaştıklarını anlatırdım. Miras kavgası! Herif hem “ben İngiliz’im” diyor hem de Fransız dedesi ölünce mirastan pay istiyor. Fransa Krallığı dahil…… Verilmeyince, harp çıkarıyor. Yüz Yıl Savaşları!
Normanlar Frank kökenlidirler, Saxonlar da Germen. Ama tümüne İngiliz deniyor! Siz iki dünya savaşında “ben etnik olarak Alman’ım” deyip de savaşmayı reddeden İngiliz duydunuz mu? Essex’in nüfusu Saxon kökenlidir! Almanların “Bunlar da etnik olarak Germen” deyip, o şehri bombardımanda es geçtiğini hiç işittiniz mi? Binlerce örnek yazabilirim. Ruslar ile Finliler, Osmanlılar ile Safeviler… İngilizler ile Boer’ler, İngilizler ile Amerikalı WASP’lar… Aynı etnos, Ama farklı “nation”!
Ya da fraklı “etnos” ama aynı “nation”…
Etnisity başkadır, nation başkadır… Ethnos öküz arabasıysa, ulus; uzay aracıdır.  Ulusal Kimlik, ethnosun çok üstünde, kapsam olarak da içerik olarak da çok daha gelişmiş bir tarihsel sosyal kategoridir ki DNA ile falan, hiç ilişkisi yok… Ortak hafıza, ortak dil, ortak inanç, ortak yaşama biçimi, ortak toprak, ortak gelecek tasavuruna dayalı, özgür bir politik seçimdir. Genlerle aktarılmıyor. Tam aksine kuşaktan kuşağa kültürü aktaran düşünsel kodlara verilen isimle, Mem’lerle aktarılıyor. Onun için kimyaya değil,… tarihe bakmak gerekir……
Tanım galiba Smith’e aittir ama Montesque’nun İran Mektupları’ndan da (o da Ulus fikrinin kurucu babalarından biridir, diyelim de) doğrulayan örnek bulunabilir, denir ki: “Ulus, özgür bireylerin, gönüllü politik seçimidir.”
Soyla, sopla, etnosla, kavimle, kanla, genle, sprmle, ovoid ile bir alâkası yok!
Ortak bir dil ile anlaşan, ortak bir dine inanan, ortak bir kültürü olan, ortak bir tarihten dolayı ortak bir hafızası bulunan, ortak bir toprak üzerinde, ortak bir pazarda yaşayıp da bütün bunlardan dolayı ortak bir gelecek tahayyülü oluşturan ve bir arada yaşamaya devam etmek isteyen insanlar topluluğuna Ulus (Nation) deniyor… Bu bir tarihsel sosyal kategoridir…
Ortak bir dil ( Linobambakyalarımız İtalyanca konuşurdu, Rumlar Romega) ortak bir din (Linobambakyalar katolikti, Rumlar Ortodoks) ortak bir tarih (Biri eski Yunan’a özenir, öteki Roma) ortak bir gelecek tahayyülü bu ülkede ne zaman vardı da ortadan kim kaldırdı? Türkleri bir yana bırakın.
Şimdi bu anlamda, bir Kıbrıs Ulusu, tarih boyunca hiç oluştu mu?
Beni bırakın iki Kıbrıslı Helen cevap versin:
“Kıbrıslı diye bir ulus yoktur. Kıbrıslılar Yunan devletinin geri kalanı ile birleşmeyi bekleyen Elenlerdir… Kıbrıs’ta Elen’den başka bir uygarlık yoktur. Kıbrıs’ın ulusal anlamda yeniden doğuşunun, Yunanistan’la birlik anlamına geldiğine kuşku yoktur.”
Plutis Servas… AKEL Genel Sekreteri… Limasol seçim konuşmasından. Kaynak? Anexartitos Gazetesi…18 Mart 1943.
“Biz soylu Helenler’iz. Eşşeklerden başka Kıbrıslı yoktur.” Başpiskopos 2. Makarios, İngiliz Vali Sir Ronald Storrs’a söyledi…
“Eşşekler”e söyleyecek sözüm yok tabii ki… Hem Hayvan Hakları engel… Hem de eşeğe ne desen boş, anlamaz…