Türkiye kökenli ancak yıllardır Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan Orhan Kabataş ve Kıbrıslı Rum Yakovos Hacipieris, sınır kapıları açıldıktan sonra tesadüfen bir araya gelen iki isim…
Hacipieris, Kuzey Kıbrıs’ta Yunanca dersi verirken öğrencisi olan Orhan Kabataş’la tanıştı.
Kitaplara ve sözcüklere büyük ilgi duyan Hacipieris, kuzeye geçtiğinde uğrayabileceği bir kitapevi arayışına girince, Işık Kitapevi’yle karşılaştı. Kitapevin sorumlusu Ahmet Bey’in aracılığıyla da aynı ilgi alanına sahip olduğu Orhan Kabataş’la bir araya geldi. Konu konuyu açtı ve Kabataş ile Hacipieris, iyi bir dostluk kurdu.
Bu dostluk, ileride yapılacak ortak bir çalışmanın da doğuşuna zemin hazırladı.
Orhan Kabataş ve Yakovos Hacipieris, Kuzey Kıbrıs ile Güney Kıbrıs’ta kullanılan, ortak yönleri olan sözcüklerle ilgili bir kitap çalışmasına imza attı.
3 bin 500’ün üzerinde sözcüğün bir araya getirildiği kitapta, kelimelerin kökleri araştırıldı. “Kıbrıs Türk ve Rum Diyalektlerinin Ortak Sözlüğü” adlı kitap, Türkçe ve Yunanca olmak üzere iki dilde yazıldı.
2015 yılında Güney Kıbrıs’ta, 2017 Temmuz’da da Kuzey Kıbrıs’ta okuyucuyla buluştu.
Kitabın kuzeyde daha geç yayımlanmasının nedeni ise, Türkçe-Yunanca baskı yapacak bir yer olmaması. Orhan Kabataş, kitabı kendi imkanlarıyla basıma göndermiş. Bu imkanı da bankadan kredi çekerek sağlamış.
Orhan Kabataş kadar Yakovos Hacipieris de imkansızlıkları konusunda dertli. Hacipieris de, kitabın hazırlıkları tamamlandığı dönemde devletten katkı görememiş, arkadaşları sayesinde kitabını basıma göndermiş.
Kitap, altı senelik bir çalışmanın ürünü.
Başarılı ve takdiri hak eden bu eserde, tarihin bugüne kadar insanlar üzerinde nasıl bir şive oluşturduğu görülüyor.
Orhan Kabataş ve Yakovos Hacipieris’le Işık Kitapevi’nde bir araya geldim. Çalışmalarını, yaşadıkları süreci ve kitabı onlardan dinledim…
Orhan Kabataş’tan bilimsel çalışma
Trabzon doğumlu Orhan Kabataş, Ankara Üniversitesi Dil Tarihçesi ve Türkoloji mezunu.
Kabataş, 1985’de evlendikten sonra Kıbrıs’a yerleşip öğretmenlik yaptı. Kabataş, Kıbrıs’a döndüğünde insanların kullandığı şive dikkatini çekmiş.
Kabataş, “Buraya geldiğim zaman ilgimi ilk çeken halkın konuşması oldu. Biz dilcilerin en büyük özelliği yerel dillere verdiğimiz önemdir. Yazılı olmadığı halde konuşma, ağız, şive farklıydı, bu beni çok etkiledi” dedi. Yakın Doğu Üniversitesi’nde yüksek lisansını yaptığı dönemde “Divanı Lügati’t Türk” kitabının önsözünü hazırlarken, kitapta yer alan bazı sözcüklerin Kıbrıs ağzında olmasının dikkatini çektiğini belirten Kabataş,
“Bazı benzer kelimelerin kitapta olması beni bilimsel araştırmalar yapmaya sürükledi. Daha önce bu konuda Bener Hakkı Hakeri’nin ve Mustafa Gökçe’nin yaptığı çalışmalar oldu. Kıbrıs ağzıyla yazılı folklor, roman, öykü gibi kitaplar bulunmakta. Ama bilimsel olarak bir çalışma yoktu bende. Bunu bir eksiklik olarak gördüm ve sözcükler üzerine çalışmalar başlattım” dedi.
Kabataş, araştırmaları sonucu 2007 yılında “Kıbrıs Türkçe’sinin Etimolojik Sözlüğü”nü yayımladı.
Ortak nokta
Kiracı köy doğumlu Yakovos Hacipieris ise, Kıbrıs Üniversitesi’nde Türkoloji okudu. Sözcüklere olan ilgisi yıllar önce başladı. 2003 yılında sınır kapılarının açılmasıyla birlikte kuzeye daha rahat gelmeye başlayınca, iki toplumun ortak kullandığı kelimeleri araştırmaya başladı.
Hacipieris, “Üniversite ikinci sınıfken, sınır kapılar açıldı. O zamanlardan kelimelere merakım vardı. Orhan’la tanıştığım dönemde de bu konuyla ilgili bilgi alışverişinde bulunduk” dedi.
Kitap kuzeyde geç yayımlandı. Neden mi?
Orhan Kabataş ve Yakovos Hacipieris, Işık Kitabevi’nin sahibi aracılığıyla kurdukları dostluğu, ileriye taşıdı ve ortak bir çalışma için kolları sıvadı.
Her iki toplumun ağzına yerleşen, günümüzde kullanılan veya unutulan birçok sözcüğü araştıran ikili, “Bizler bu bilgi alışverişini kendimize saklamak yerine bu konuda meraklı olabileceğini düşündüğümüz okurlarla paylaşmayı tercih ettik. Altı senelik çalışmayla 3 bin 500’ün üzerinde sözcüğü bir araya getirdik. Böylece 2015 yılında kitabı önce Rum tarafında yayımladık” dedi.
“Kıbrıs Türk ve Rum Diyalektlerinin Ortak Sözlüğü” kitabı, Güney Kıbrıs’ta Yakovos Hacipieris’in arkadaşlarının desteğiyle yayımlandı. Ama ne yazık ki Orhan Kabataş, Türkçe-Yunanca olarak kitabı o dönemde kuzeyde yayınlayamadı.
Kabataş, şöyle dedi:
“Kitap tamamlandıktan sonra baskı için gerekli yerlere müracaat ettim. Ama Kıbrıs’ın kültürünü yansıtan bu eser iki dilde basılacağı için ve bu dilde Yunanca olduğu için destek göremedi. Ben de emekli maaşımla kitabı bastıramadım”.
Kabataş, 2017 Temmuz ayında bir bankadan kredi çekerek kitabı yayımladı. Ama bugün hâlâ, kitabın basıldığından haberi olmayan insanlar olduğunu da üzülerek söyledi.
Yakovos Hacipieris de Rum kesiminin de Türk tarafından farksız olduğunu dile getirerek az bir kesimin kitap okuduğunu ancak güzel dönüşlerle geldiklerini belirtti.
Kabataş: Rumlarla ortak yönümüz olmadığını söyleyenlere en bilimsel cevap
Orhan Kabataş, kitabın barış süreci başlamadan önce kaleme alındığını, bağımsız olarak gelişen bir eser olduğunu vurguladı.
“Tesadüf eseri oluşan bu eserde; iki kültürün, iki toplumun birbiriyle iç içe yaşadıkları dönemde oluşturdukları ortak değerleri biz kayıt altına almaya çalıştık” diyen Kabataş, “Kitabımız, bugün propaganda halinde söylenen, iki toplumun farklı olduğu, düşmanlık beslediği, herhangi ortak yönlerinin olmadığı iddialarına en bilimsel cevaptır” dedi.
Orhan Kabataş ve Yakovos Hacipieris, iki toplumlu bir çalışma yaptıkları için Stelios Vakfı Ödülleri’ne başvuru yaptı. Fakat Kabataş’ın Türkiye kökenli olması dolayısıyla ödül almaya hak kazanamadılar.
Kabataş ve Hacipieris, kitap çalışmasında iki tarafın devlet büyüklerinden destek görmediklerini üzülerek anlattı.
Çalışmanın Türk tarafında da çok ilgi görmediğini belirten Kabataş, bu ortak çalışmanın ileride iki toplumun oluşturacağı yeni toplumsal yapının küçücük bir kum tanesi olabileceği gerçeğinin göz ardı edildiğini söyledi.
Hacipieris de son yıllarda yapılan en güzel çalışmalardan birine imza attıklarını ifade ederek buna saygı beklediklerini belirtti.
Ölmekte olan bu ağzı korumaya almak istediler
Kabataş ve Hacipieris, “Kıbrıs Türk ve Rum Diyalektlerinin Ortak Sözlüğü” kitabını yayınlamalarındaki ana hedefin, iki toplumun kullandığı kelimelerin köklerinin nereden geldiğini yazılı olarak belgelemek olduğunu söyledi.
Orhan Kabataş, sözcüklerin kökenlerini araştırdıklarını, etimolojik bir sözlük yarattıklarını belirtti.
Hacipieris de, Kıbrıs’ın çok zengin bir dil yapısına sahip olduğuna işaret ederek “Kitabı hazırlarken 3 bin 500’ün üzerinde sözcüğü bir araya getirdik. Bu rakam dili besleyecek, hazine diyebileceğim bir sayıdır. Bu sadece bir sözlük değil, İslamiyet öncesi Türkçe’sinin günümüze kadar gelen sözcüklerinin karşılaştırılmasıdır” dedi.
İkili, bundan sonraki araştırmacılara kaynak oluşturabilmek, ölmekte olan bu ağzın sözcük dağarcığını koruma altına almak için bu kitabı hazırladı.
Yorumlar kapalı.