Artun ÇAĞA
Devlet Planlama Örgütü’nün (DPÖ) açıkladığı rakamlara göre 2018 yılının toplam enflasyonu yüzde 29,96 oldu. Ancak, ana harcama gruplarının başında gelen Gıda ve Alkolsüz İçecek başlığındaki enflasyon 10 puan (yaklaşık yüzde 35) daha yüksek oranda gerçekleşti.
2018’deki yüzde 40,40 oranındaki gıda enflasyonu bir önceki yıla kıyasla neredeyse üç kat daha fazla. 2017’de gıdadaki artış oranı yüzde 14,03 düzeyinde saptanmıştı.
DPÖ’nün verilerine göre ana mal gruplarında yıllık artış oranları şöyle:
“Gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 40,40, alkollü içecekler ve tütün yüzde 15,66, giyim ve ayakkabı yüzde 24,73, konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar yüzde 32,34, mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri yüzde 43,88, sağlık yüzde 30,09, ulaştırma yüzde 34,86, haberleşme yüzde 25,03, eğlence ve kültür yüzde 23,30, eğitim yüzde 19,32, lokanta ve oteller yüzde 12,92, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 26,87.”
KKTC Merkez Bankası’nın verileri, özellikle Mart 2013’ten bu yana gerçekleşen TÜFE değişimleri ve kurların yıllık değişimlerinin birbirine paralel seyrettiğini gösteriyor. Türk Lirası’nın yabancı para cinslerine karşı değer kaybının tüketici fiyatları genel seviyesine geçişkenliğinin çok yüksek olduğu belirlenirken, 2015’ten itibaren birbirine korele olarak devam eden iki değişkenin, Ocak 2018’den itibaren hızla yükselişe geçtiği saptandı.
Aralık 2018’deki değişimler
DPÖ Müsteşarı Ödül Muhtaroğlu yaptığı açıklamada, 2018 yılı aralık ayı enflasyon oranında (Tüketici Fiyatları Genel Endeksi) bir önceki aya göre yüzde -1,49 oranında düşüş olduğunu açıkladı. Verilen bilgiye göre, aralık ayında endekste kapsanan 293 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 202 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti. En yüksek fiyat artışı gösteren ilk üç malın; yüzde 191.67 ile Piyango Bileti (Türkiye Cumhuriyeti), yüzde 36.97 ile Cep Telefonu Görüşme Ücreti (Fatura-B GSM operatörü) ve yüzde 35.85 ile Kavun olduğu kayıtlara geçti.
Muhtaroğlu, aralık ayında en yüksek artış gösteren ana grubun haberleşme olduğuna işaret ederek şöyle devam etti:
“Eğlence ve Kültür ana grubu Piyango Bileti (Türkiye Cumhuriyeti), Dijital Fotoğraf Makinesi, Yurt Dışı Tur (Kültür Amaçlı-Fransa) fiyat artışları nedeniyle en çok yükselen ikinci ana grup olmuştur.
Giyim ve Ayakkabı’da Kadın, Erkek, Çocuk ve Bebek Giyim-Ayakkabı; Çeşitli Mal ve Hizmetler’de Kolonya, Deodorant, Kağıt Mendil; Sağlık’da Sinir Sistemi İle İlgili İlaçlar, Kanal Tedavisi Ücreti, Mamografi Çektirme Ücretindeki artışlar nedeniyle bu ana gruplar artı değer göstermiştir.”
Muhtaroğlu, Aralık ayında endekse yansıyan tüm döviz kurlarının ortalamasının ise eksi olduğuna işaret ederek, Lokanta ve Oteller Otel Ücretlerindeki düşüşler nedeniyle en çok azalan grup olduğunu belirtti.
Muhtaroğlu, ana mal gruplarına göre bir önceki aya göre değişim oranlarını şöyle sıraladı:
“Haberleşme ana grubunda yüzde 15,86 artış, Eğlence ve Kültür ana grubunda yüzde 2,97 artış, Giyim ve Ayakkabı ana grubunda yüzde 2,90 artış, Çeşitli Mal ve Hizmetler ana grubunda yüzde 1,26 artış, Sağlık ana grubunda yüzde 0,52 artış, Lokanta ve Oteller ana grubunda yüzde -8,98 azalış, Ulaştırma ana grubunda yüzde -5,10 azalış, Gıda ve Alkolsüz İçecekler ana grubunda yüzde -2,66 azalış, Konut, Su, Elektrik, Gaz ve Diğer Yakıtlar ana grubunda yüzde -1,32 azalış, Eğitim ana grubunda yüzde -1,24 azalış, Mobilya, Ev Aletleri ve Ev Bakım Hizmetleri ana grubunda yüzde -1,14 azalış, Alkollü İçecekler ve Tütün ana grubunda yüzde -0,21 azalış.”
Asgari ücret dibe vurdu
Öte yandan, Türk Lirası’nın yabancı para birimleri karşısındaki hızlı değer kaybıyla da tetiklenen ve öngörülen hedefleri çoktan aşan enflasyon, vatandaşın alım gücünde ciddi erozyon yaratıyor.
TL’nin 2018’de hızla değer kaybına uğraması özellikle ağustos-aralık döneminde pahalılığın iyice hissedilmesine neden olurken, maaş ve ücretler de dövizler karşısında iyice eridi.
En son 6 Ağustos’ta brüt 2 bin 620 TL, net 2 bin 279 TL olarak yeniden düzenlenen asgari ücret kısa sürede dibe vurdu.
Martta 492 Euro’ya denk gelen asgari ücret temmuz sonunda 417 Euro’ya kadar inerken, ağustos başındaki yeni düzenlemeyle 426 Euro’ya çıkmıştı. Ancak, TL’de özellikle 13 Ağustos’ta yeniden başlayan hızlı erime asgari ücretin Euro karşısındaki değerini 336 Euro’ya, 30 Ağustos itibarıyla da 333 Euro’ya kadar indirdi.
Söz konusu hesaplama net asgari ücret üzerinden yapıldığında durumun daha da vahim hale gelirken, net ücretin Euro karşılığının 5 Ocak 2019 itibarıyla sadece 366 Euro olduğu görülüyor.
9 Ocak Çarşamba günü Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun toplanması beklenirken, ülkede asgari ücret halen saatlik 15,12 TL, günlük 120,92 TL, haftalık 604,62 TL olarak uygulanıyor.
Yorumlar kapalı.