Aegina Adası’nda fıstık üreticisi ChristineMpartzoka:
“Nasıl ki Türkiye’de nereden alırsanız alın aldığınız fıstığın adı Antep fıstığı olarak bilinir, Yunanistan’da da fıstıkların adı FıstikiAegion yani Aegion fıstığı olarak bilinir. Aegina adasında 3 bin 500 dönüm alanda 120 bin Aegion fıstığı ağacı bulunuyor. Adada ailemize ait 5 bin fıstık ağacı var. Bu ağaçlardan bazıları yüz yıllık, bazıları beş yıllık, bazıları ise on yıllık ağaçlardır. Adamızdaki fıstık ağaçları ekonomik olarak adayı ayakta tutuyor. En büyük gelir kaynağımız fıstık ve fıstık ürünlerinden geliyor.”
Pınar SAVUN-Aegina Adası
Aegina Adası aslında bizim Antep fıstığı dediğimiz fıstıkla tarihin buluştuğu bir yer. Atina’da bulunan Pire Limanı’ndan yaklaşık bir saatlik feribot yolculuğuyla gidilen bu tarihi ve doğal güzellikleri ile zengin adada bizim Antep fıstığı dediğimiz FıstikiAegina ile tanışır, burada fıstığın büyüleyici serüvenine tanıklık edersiniz.
Nasıl ki Türkiye’de nereden alırsanız alınız aldığınız fıstığın adı Antep fıstığı olarak bilinir, Yunanistan’da da fıstıkların adı FıstikiAegion yani Aegion fıstığı olarak bilinir. Bu küçük ve sevimli adaya ayak basar basmaz sizi liman boyunca sıralanmış fıstık ürünlerinin sergilenip satıldığı birçok büfe ve dükkan karşılar.
Onların hemen ilerisinde ise kafe ve restoranlar var. Ege’de yer alan bu tatlı adadaki güler yüzlü ve misafirperver insanlar, işlettikleri büfelerinde ve dükkanlarında bulunan fıstık ve fıstık ürünlerini ziyaretçilere ikram etmek için yarışıyorlar. Bu adada fıstık o kadar bol ki üreticiler sanki “Neden tüm yiyecekleri fıstıkla yapmayalım?” demişler. Burada bir anda kendinizi Antep fıstığı ve ondan üretilen çok farklı ürünleri tadarken bulabilirsiniz. Bu farklı Yunan adasının tarımsal mirası, özellikle fıstık üretimi ile şekillenmiş. Adanın bereketli topraklarında yetiştirilen bu fıstık, hem lezzeti hem de kalitesiyle dikkat çekiyor. Sadece bir gıda maddesi değil; aynı zamanda kültürel bir sembol olan Aegion fıstığı bu adanın en büyük gelir kaynaklarından biridir.
Yılın belli dönemlerinde ziyaretçiler fıstık bahçelerine giderek burada fıstık hasadı yapıp, fıstıkları tadabiliyorlar. Hasat mevsimi geçtiği için ben bu deneyimi yaşayamadım. Fıstıklı dondurma adada fıstık ürünleri arasında öne çıkanlardan biri. Eğer bu adaya yolunuz düşerse balık hali çevresinde çoğu salaş olan balık restoranlarında taze ve lezzetli deniz ürünlerini keyifle deneyebilirsiniz. Aegina, tarihi ve kültürel mirasıyla da büyüleyici bir yer. Adanın merkezinde yer alan Aegina Marina, geleneksel Yunan mimarisinin güzel örneklerini barındırıyor. Ada aynı zamanda yerel sanatçılar tarafından yapılan el yapımı ürünleri ile de ünlü. Bu ürünlerin satıldığı dükkanlar, hediyelik eşyalar arayanlar için cazip bir alışveriş fırsatı sunuyor.
Aegina Adası’nda Fistikado markasıyla çok farklı fıstık ürünleri üreten işletme sahiplerinden Christine Mpartzoka ile adaya indikten kısa bir süre sonra tanıştım. Çok dost canlısı ve sempatik bir kişilik yapısı olan Mpartzoka ile Aegina Adası’nı, fıstığı ve adadaki yaşamı konuştum. Gelin bu keyifli sohbeti birlikte okuyalım.
“Adamız fıstık ağaçlarıyla kaplı”
Pınar Savun: Aegina Adası hakkında bilgi verir misiniz?
ChristineMpartzoka: Aegina Adası (Egina), Yunanistan’ın Saronik Adaları’ndan biridir. Adamız Atina’ya oldukça yakın bir konumdadır. Tarihi, doğal güzellikleri ve rahat atmosferiyle bilinir. Ada, pistachio (Antep fıstığı) üretimiyle ünlüdür ve fıstık ağaçlarıyla kaplıdır. Burada ürettiğimiz fıstıklar Yunanistan’da çok ünlüdür. Yunanistan’da fıstığa ‘FıstikiAeginas’ demezseniz anlamazlar. Aegina’da üretilen fıstıklar Yunanistan’ın en iyisi olarak kabul edilir. Güzel koyları, sahilleri ve yürüyüş yollarına sahip keyifli bir adaya sahibiz.
Pınar Savun: Bize ‘FıstikiAeginas’ın hikayesini anlatır mısınız?
ChristineMpartzoka: Bizim fıstığımız aslında Yunanistan’ın ‘yeşilaltın’ı olarak da bilinir ve koruma altındadır. Adaya ilk fıstık fidanları 1800’lü yılların sonunda geldi. O dönemde anlatılanlara göre ada genelinde üzüm bağlarına musallat olan bir hastalık sonucu tüm bağlar kurumaya başlamış. Doktor Nikos Peroglou ada genelinde baş gösteren bu salgına karşı bağlara alternatif olarak 1896 yılında ilk fıstık fidanını Suriye’den Aegina’ya getirmiş. Doktor Nikos Peroglou’nın yirmi dönümlük bir alana sahip ilk sahil fıstığını yarattığı anlatılır. Kurak iklim, denize yakınlık ve adanın kireçtaşı topraklarını seven bu fidanlar iyi ürün verince ada geneline yayılmış. Adada 3 bin 500 dönüm alanda 120 bin Aegina antep fıstığı ağacı bulunuyor. Adada ailemize ait 5 bin fıstık ağacı var. Bu ağaçlardan bazıları yüz yıllık,bazıları beş yıllık, bazıları ise on yıllık ağaçlardır. Adamızdaki fıstık ağaçları ekonomik olarak adayı ayakta tutuyor. En büyük gelir kaynağımız fıstık ve fıstık ürünlerinden geliyor.
Pınar Savun: Fistikato markası sizin markanız mı?
ChristineMpartzoka: Bu bizim aile markamızdır. Biz hem üreticiyiz hem de dağıtıcıyız. Ürünlerimizi sadece burada Aegina’da satıyoruz. Aegina fıstığını ne Atina’da ne de başka bir yerde bulabilirsiniz. Aegina dışında ürünlerimize ulaşmak isteyenler online olarak ürünlerimize ulaşabilirler.
Pınar Savun: Aegina fıstığını diğerlerinden ayıran özellik nedir?
ChristineMpartzoka: Aegina fıstıkları küçük, ince kabuklu ve ağzı açık gülümseyen bir şekle sahiptir ve diğer pistachio türlerine göre daha kolay açılır. Lezzet olarak ise hafif tatlı, yoğun ve kendine özgü bir aroması vardır. Diğer fıstıklardan farklı, güçlü bir lezzete sahiptir. Aslında Aegina Fıstığı sadece tarımsal bir başarı değil, aynı zamanda bu ada üzerinde yaşayan insanların emeğinin, doğa ile uyumunun ve kültürel kimliğinin simgesidir.
Pınar Savun: Fıstıklar hangi ayda olgunlaşır ve ürün ne zaman hasat edilir?
ChristineMpartzoka: Genelde ağustos ortasında ürünü hasat etmeye başlarız ve eylül ortasına kadar da devam ederiz. Ancak geçen yıl kış mevsimi küresel ısınmaya bağlı, normalin üzerinde ılık geçtiği için ağaçlar ne yapacağını şaşırdı. Kış uykusuna yatıp yatmayacaklarını ve ne zaman ürün vereceklerini bilemediler. Bu nedenle ürün hasadına eylül ortasında başladık. Ürün de geçmiş yıllara oranla çok daha az oldu. Bunun sonucunda fıstığın fiyatı yükseldi. Normalde 1 kilo Aegina fıstığının fiyatı 14 euro iken bu yıl 20 eurodan satılıyor. Bu arada biz adada her yıl eylülde, ilginin ve katılımın çok olduğu büyük bir fıstık festivali yaparız.
“Yunanlılar normal fıstığa ‘Fıstiki’ der”
Pınar Savun: Fıstıktan üretilen yan ürünleri fıstık kurutulduktan sonra mı yoksa tazeyken mi yapıyorsunuz?
ChristineMpartzoka: Genelde yan ürünleri kapalı kalan, ağzı açılmamış fıstıkları kullanarak yapıyoruz. Onları kırıp, kabuk içerisindeki fıstığı çıkarıp onlardan bu gördüğünüz çok farklı ürünleri üretiyoruz. Aegina fıstığı tazeyken ondan fıstık şurubu da yaparız. Yan ürünleri yaparken ham fıstığı kullanırız, tuzlu ya da kavrulmuş olanı değil.
Pınar Savun: Fistikato’da sizinle birlikte kaç kişi çalışıyor?
ChristineMpartzoka: Bizimkisi bir aile işletmesi ve ailemizin tüm bireyleri bu işte birlikte çalışıyor. Ürünün ağaçlardan toplanması sırasında geçici işçilerle çalışıyoruz. Ama ürün toplandıktan sonra ürettiğimiz her şeyi aile bireyleri ile birlikte yapıyoruz.
Pınar Savun: Aegina fıstığı dünyadaki bilinirliği nedir?
ChristineMpartzoka: Geçen yıl dünyadaki en iyi fıstık olarak Türkiye’den Antep’ten gelen fıstıklar seçilmişti. Aegina fıstıkları da dünyadaki en iyi fıstıklardan biri olarak değerlendirildi. Aegina fıstıkları dünyada çok fazla biliniyor olmasa da yine de her geçen gün burada fıstık ürettiğimizi bilen insan sayısı artıyor. Yunanlılar normal fıstığa ‘Fıstiki’ der. Bizim ürettiğimiz fıstığın adı da ‘Fıstıki Aegina’ olarak bilinir. Yunanistan’da Fıstıki Aegina çok iyi bilinir ve fıstık denildi mi akla Aeginas fıstığı gelir.
Pınar Savun: Fıstıktan kaç yan ürün yapıyorsunuz?
ChristineMpartzoka: 200 farklı ürün yapıyoruz. Bu ürünler arasında fıstık ezmesinin değişik çeşitleri, pasteller, yağlar, likörler yer alırken, bunların yanı sıra fıstığı kullanarak baklava, makarna, değişik tatlılar, ballar, lokumlar ve daha birçok şey yapıyoruz. Bu ürünlere ek olarak kozmetik ürünleri de yapıyoruz. Fıstıktan şampuan, sabun, duş jeli, vücut kremi, yüz kremi gibi birçok çeşit üretiyoruz.
Pınar Savun:Aegina fıstığından yaptığınız en ilginç ürün nedir?
ChristineMpartzoka: FıstikiAegina ezmesi en ilginç ürünümüzdür.
“Tüm ürünlerimiz ilginç bulunuyor”
Pınar Savun: Turistler en çok hangi ürünü tercih ediyor?
ChristineMpartzoka: Tüm ürünlerimizi farklı ve ilginç buluyorlar. Gelen turistlere yaptığımız farklı ürünlerden tattırırız. Ağız tatlarına göre farklı ürünleri alabiliyorlar.
Pınar Savun: Aegina Fıstığı ne zaman koruma altına alındı?
ChristineMpartzoka: 1996 yılında, Aegina Fıstığı, Avrupa Birliği tarafından PDO statüsü kazandı. Bu statü, yalnızca Aegina’da yetiştirilen fıstıkların “FıstikiAeginis” adıyla satılmasını garanti altına alır. Aegina’nın fıstık üretimi, bugün geleneksel yöntemlerle yapılıyor ve her aile, bu değerli ürünü korumak ve geliştirmek için katkıda bulunuyor. Bu arada her yıl eylül ayında festival düzenleniyor. Bu etkinlik hem adanın yerel üretimini kutlamak hem ürünlerimizi tanıtmak hem de adamızı turistlerle tanıştırmak amacıyla yapılıyor.
Pınar Savun: Festival boyunca neler yapıyorsunuz?
ChristineMpartzoka: Festival boyunca fıstıktan yapılan ürünler (tatlılar, içecekler, tuzlu atıştırmalıklar…) sergilenir ve satışa sunulur. Ayrıca konserler, sergiler ve kültürel etkinlikler de gerçekleştirilir.
Pınar Savun: Aegina’ya gelmek isteyenler buraya nasıl ulaşabilir?
ChristineMpartzoka: Adamız Atina’ya en yakın adadır ve buraya ulaşım oldukça kolaydır. Atina’ya yaklaşık 27 kilometre mesafedeyiz ve Pire Limanı’ndan feribotla kolayca buraya gelinebilir. Feribot yolculuğu yaklaşık 40 dakika ila 1 saat arası sürer.
Yorumlar kapalı.